တၢ်ဒီသူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့မ့ၢ်တၢ်အဂံၢ်ထံးခီၣ်ဘိတမံၤဃီန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ကတိၤဖျၢၣ်တမံၤဃီလၢအပာ်ဖျါဝဲဒၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အနီၣ်ဂံၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိဝဲဒၣ်ပှၤအနီၢ်သးတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤသ့ဝဲအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲပတဲသကိးဘၣ်ဃးတၢ်ဒီသူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂ့ၢ်န့ၣ်, အါတက့ၢ်ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်ဝဲ-

• သးတၢ်ဆီၣ်သနံး
• တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ
• တၢ်သးဟးဂီၤ
• သးတၢ်ပလၢၢ်ဘၣ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး
• သးဂ့ၢ်ဝီအတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်

တၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှီးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး, တၢ်အီၣ်တၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး ဒိးသးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂၤတဖၣ် အဒိအတဲာ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအကကွဲၢ်ဖဲကီၢ်အမဲရံကၤအပူၤသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်မၤဘၣ်ဒိအဝဲသ့ၣ်ဖဲတနံၣ်စုာ်စုာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.¹ နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအသးနံၣ်အိၣ်အါန့ၢ်55နံၣ်5ဂၤအကျါ 1 ဂၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးသးဆူၣ်ချ့အတၢ်ဂ့ၢ်ကီအကလုာ်တနီၤန့ၣ်လီၤ.² ပှၤတဂၤဂၤလၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤ (ပှၤလၢအကြၢးဝဲဒီး Medicaid ဒီး Medicare ခံမံၤလၢာ်) တၢ်ကီတၢ်ခဲဝဲန့ၣ် ဒိၣ်န့ၢ်အန့ၣ်ဒံးလီၤ. အဒိ, မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါလၢ-

1. ပှၤကြၢး၀ဲဘၣ်၀ဲလၢ ခွဲးယာ်ခံမံၤလၢာ် 64% န့ၣ်အိၣ်ဒီး သးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါ³
2. ပှၤသးနံၣ် 65 နံၣ်ဆူဖီလာ် လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤတဝာ်ဃၣ်ဃၣ် အိၣ်ဒီးသးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတၢ်ဆါနးနးကလဲာ်⁴

ပှၤ ကြၢး၀ဲဘၣ်၀ဲခွဲးယာ်ခံမံၤလၢာ် အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်ဆါယံာ်ထၢအနီၣ်ဂံၢ်အါန့ၢ်ဒံးလၢ ပှၤဒိးန့ၢ်တၢ်န့ၢ်ဘျုးထဲလၢ Medicare န့ၣ်လီၤ. ⁵ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဆံၣ်ဆၢ သးတၢ်ဆါ ပသိၣ်တၢ်ဆါယံာ်ထၢ (COPD) ဒီး သွံၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးအါ တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ.

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ, တၢ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤအိၣ်ဒီးတၢ်သမံသမိးဝဲဒၣ် Medicaid ဒီး Medicare တၢ်ကွၢ်ထွဲဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမၤကီခဲထီၣ်တၢ်လၢအဂီၢ်သ့ဝဲလၢအကဃုထံၣ်န့ၢ်ကျဲဒီးဒိးန့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်မၤစၢၤလၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဖဲ ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခွဲးယာ်ခံမံၤလၢာ် မၤစၢၤအီၤသ့အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်ဝဲဒ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢ်တၢ်န့ၣ်အဃိတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် (ဒ်န့ၣ်သိးတၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးလၢသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်) မ့ၢ်ဝဲ တၢ်န့ၢ်ဘျုးလီၤဆီ အါမးအကျါတခါလၢအပၣ်ဃုာ်အါကတၢၢ်ဒီး ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခွဲးယာ်ကတြဲၤ လၢ UnitedHealthcare အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.*

ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤခံမံၤ (တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်လိၣ်ဘၣ်လီၤဆီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကတြဲၤ မ့တမ့ၢ် D-SNPs) မ့ၢ်ဝဲ Medicare တၢ်တိာ်ကျဲၤအကလုာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲလၢပှၤလၢအိၣ်ဒီး Medicaid ဒီး Medicare ခံမံၤလၢာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကတြဲၤ မၤညီထီၣ်စၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲဒီးမၤညီထီၣ်စၢၤ ကရၢဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီး ခွဲးယာ်ကတြဲၤ အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤႋ

ပှၤအါဂၤလၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒီး Medicaid ဒီး Medicare ခံမံၤလၢာ်, အိၣ်ဒီးတၢ်ကူစါတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်အိၣ်သးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီးတပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ. အလီၢ်အိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ထံၣ်လိာ်ကသံၣ်သရၣ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်လီၤဆီလၢအလီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်အါဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဝဲန့ၣ်အကျါပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီးပှၤကူစါယါဘျါတၢ်ဖိတဖၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်ဖိ, ကသံၣ်သရၣ်ယါဘျါသးတၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်ဆါ, သးဂ့ၢ်ဝီကသံၣ်သရၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကသံၣ်သရၣ်အဂၤတဖၣ်လၢအကမၤစၢၤဝဲဒၣ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခွဲးယာ်ခံမံၤလၢာ် မၤဒုးညီထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်သုးကျဲၤပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖိအကလုာ်ကလုာ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤမၤစၢၤနၤသ့ဝဲလၢနတၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်ကသံၣ်သရၣ်ယါဘျါသးတၢ်ဆိမိၣ်တၢ်ဆါ မ့တမ့ၢ် ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လၢအဘူးဒီးနတၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်, တၢ်တိာ်ကျဲၤခံမံၤမၤစၢၤဝဲဒၣ်တၢ်မၤသကိးသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှီးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးအတၢ်မၤစၢၤတဖၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကွၢ်ထွဲနီၢ်ခိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီတဘျုးဘျီတၢ်ဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်ကျဲးစၢးအါမး, ဃုာ်ဒီးတၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါအတၢ်မၤလၢ Medicaid ဒီး Medicare အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့တၢ်တိာ်ကျဲၤခံမံၤမၤစၢၤဝဲဒၣ်တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤသးဘျၢဘျၢတဘျီဃီသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

တမ့ၢ်တၢ်အညီ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤသ့မၤညီထီၣ်တၢ်ထီဘိလၢတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်ကသံၣ်သရၣ်လၢနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဖဲတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်ဒိးကွၢ်သးအယံၤခီဖျိပှာ်ယဲၤ သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကမ့ၢ်တၢ်စံးဆၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိးကွၢ်သးအယံၤခီဖျိပှာ်ယဲၤ မၤစၢၤနၤလၢနတၢ်ထံၣ်လိာ်ကသံၣ်သရၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂ့ၢ်လၢအ့ထၢၣ်နဲးဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.⁶ နကတိၤသကိးနနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးသးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့တမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အဂ့ၢ်တဘျီလၢ်လၢ်သ့ဝဲ, 24/7, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်တသ့ၣ်နံၤဖးသီမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိးကွၢ်သးအယံၤခီဖျိပှာ်ယဲၤ မ့ၢ်တၢ်န့ၢ်ဘျုးလီၤဆီအါထီၣ်အဂၤတခါလၢနဒိးန့ၢ်သ့ဝဲဒီး ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခွဲးယာ်ကတြဲၤ လၢ UnitedHealthcare အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

¹ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤသိၣ်မှံၤကရၢဖဲသးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ, သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ခီဖျိနီၣ်ဂံၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤသီထီၣ်အလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီဖဲလါမၤရှး 2021 သီန့ၣ်လီၤ. မၤန့ၢ် လါယူၤလံ 13, 2023
² https://www.cdc.gov/aging/pdf/mental_health.pdf. Centers for Disease Control and Prevention (လီၢ်ခၢၣ်သးတဖၣ်လၢတၢ်ပၢဆှၢဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဂီၢ်) ဒီး National Association of Chronic Disease Directors (ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်နဲၣ်ကျဲဘၣ်ဃးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါယံာ်ယံာ်ထၢထၢအကရၢ) န့ၣ်လီၤ. သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖဲကီၢ်အမဲရံကၤကီၢ်စဲၣ်အပူၤအတၢ်ဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ် 1: တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဲဘၣ်ပှၤမနုၤလဲၣ်. Atlanta, GA- National Association of Chronic Disease Directors (ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်နဲၣ်ကျဲဘၣ်ဃးတၢ်ဆူးတၢ်ဆါယံာ်ယံာ်ထၢထၢအကရၢ)- 2008. မၤန့ၢ်
^3,5 ပှၤမၤတၢ်န့ၢ်ဘျုးလၢ Medicare-Medicaid Dual အနီၢ်ကစၢ်ဂ့ၢ်ကျိၤပာ်ဖှိၣ်. ATI တၢ်ပာ်ဖျါတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး, လါယူၤ 2022. မၤန့ၢ် လါယူၤလံ 24, 2023
⁴ တၢ်တီတၢ်တြၢ်လၢပှၤသးပှၢ်အဂီၢ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်လိၣ်ဘၣ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤ- တၢ်ခွဲးဂ့ၤယာ်ဘၣ်လၢပှၤတဲန့ၢ်ခဲးတၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်. Denny Chan လါမ့ၤ 24, 2016. မၤန့ၢ် လါယူၤလံ 13, 2023
⁶ တမ့ၢ်လၢကသံၣ်ကသီတၢ်ကူစါအတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါအီၤခီဖျိ တၢ်ဒိးကွၢ်သးအယံၤခီဖျိပှာ်ယဲၤ အဖီခိၣ်သ့ခဲလၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်သရၣ်ကဒုးသ့ၣ်ညါနၤခီဖျိ တၢ်ဒိးကွၢ်သးအယံၤခီဖျိပှာ်ယဲၤ အဖီခိၣ်ဖဲလၢနမ့ၢ်ဘၣ်ထံၣ်လိာ်ကသံၣ်သရၣ်လၢနနီၢ်ကစၢ်လၢတၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.
*တၢ်န့ၢ်ဘျုး, တၢ်အက့ၢ်အဂီၤဒီး/မ့တမ့ၢ် တၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်လီၤဆီလိာ်သးလၢတၢ်တိာ်ကျဲၤ/လီၢ်ကဝီၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စူးကါတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ကပာ်ကွံာ်တဖၣ်.