Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (လီၢ်ခၢၣ်သးတၢ်မၤပၢဆှၢဂၢၢ်ကျၢၤဒီးတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါ) စံး၀ဲလၢ ပှၤဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ 1 ဂၤလၢ 4 ဂၤအကျါန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်နီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ လၢအမၤဘၣ်ဒိ တၢ်အိၣ်မူအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကါဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႋ ¹ ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါန့ၢ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢမ့ၢ် ပှၤခွဲးယာ်ကတြဲၤ လၢကြၢး၀ဲဒဘၣ်၀ဲလၢ Medicaid ဒီး Medicare ခံမံၤလၢာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႋ တၢ်နီၢ်ခီက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ အါတက့ၢ်ညီနုၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲသးပှၢ်ထီၣ် မၤဘၣ်ဒိ၀ဲဒၣ်ပှၤသူၣ်ခ့သးပှၢ်တဖၣ် 2 လၢ 5 ဂၤအကျါလၢသးနံၣ် 65 ဒီးဆူဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႋ²

1. တၢ်လ့ၢ်ထီၣ်လ့ၢ်လိၤ (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢတၢ်လဲၤတၢ်လၢခီၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ထီၣ်ဃီသွါ)
2. တၢ်သ့တိၢ်နီၣ်ဖံးဃာ် (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢတၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါတိၢ်နီၣ်တၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆၢတဲာ်သး)
3. တၢ်နၢ်ဟူ (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢတၢ်နၢ်ဟူတၢ်)
4. မဲာ်တၢ်ထံၣ် (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢမဲာ်ချံထံၣ်တၢ်)
5. တၢ်အိၣ်မူသန့ၤထီၣ်သးလၢပှၤဂၤ (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢကမၤတၢ်ထဲလၢနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ)
6. တၢ်ကွၢ်ထွဲလီၤက့ၤသး (အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ဒိၣ်လၢတၢ်ကူထီၣ်သိးထီၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်လုၢ်ထံလုၢ်နိ)

န့မ့မ့ၢ်ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဂၤ လၢကွၢ်ထွဲပှၤတဂၤဂၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်လိၣ်ဘၣ်လီၤဆီန့ၣ် နကမၤစၢၤဘၣ် ပှၤတဂၤဂၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအါမံၤ န့ၣ်လီၤႋ နကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိ တံၤသကိး မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်တဂၤ အဂီၢ်သ့န့ၣ်လီၤႋ ထီရီၤနတၢ်အိၣ်သးတမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါလၢ နမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ယၢၤအါမံၤအလီၢ် လၢကကွၢ်ထွဲစၢၤဘၣ်နၤ ပှၤတဂၤဂၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်ႋ ဖးကွၢ်ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒ်ပှၤကွၢ်ထွဲပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ တဂၤအသိးတက့ၢ်ႋ

ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ်ကိးဂၤဒဲးကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်တၢ်ဂၤမံၤဂၤမၠိန့ၣ်လီၤႋ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တမံၤလၢ အိၣ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤတဖၣ် မ့ၢ်၀ဲ တၢ်ဆၢကတီၢ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢအဟ့ၣ်လီၤသးလၢကမၤဘၣ်အမူဒါ န့ၣ်လီၤႋ အါဒၣ်တက့ၢ်န့ၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိအပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် စူးကါတၢ်ဆၢကတီၢ် တနွံ အါန့ၢ်57နၣ်ရံၣ် လၢတၢ်ကွၢ်ထွဲဘၣ်ပှၤတဂၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႋ ³ မ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတနံၤအါန့ၢ် 8နၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤႋ တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးတၢ်ဟံးမူဒါအဂုၤဂၤ အဂ့ၢ်လၢထးခဲလၢာ်တဖၣ် ကထံၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤဃိလၢပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် အါဂၤ တူၢ်ဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်ခီၣ်ဆၢ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ် အဃိလဲၣ်န့ၣ်လီၤႋ

ဒုးဟူထီၣ်သါလီၤဘၣ်နကလုၢ်တက့ၢ်ႋ မၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ အဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒ်သိးကမၤဂ့ၤထီၣ် ပဒိၣ်ကျဲသနူတဖၣ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဒီးလၢလီၢ်က၀ီၤပူၤ အဂီၢ်တက့ၢ်ႋ တၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤလၢလာ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အညီလၢကပၣ်ဃုာ်ဘၣ်ထွဲသကိးန့ၣ်လီၤႋ

ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကတြဲၤ (တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးဒ်အမ့ၢ် တၢ်လိၣ်ဘၣ်လီၤဆီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤကတြဲၤ) မ့ၢ်ဝဲလၢပှၤလၢအကြၢးဝဲဒီး Medicaid ဒီး Medicare ခံမံၤလိာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တိာ်ကျဲၤကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲခံမံၤမ့ၢ်ဝဲ Medicare တၢ်ကဲဘျုး အတၢ်တိာ်ကျဲၤတကလုာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤသကိးတပူၤဃီဒီးကရၢဖိအကီၢ်စဲၣ် Medicaid တၢ်တိာ်ကျဲၤ, လၢအမၤညီထီၣ်စၢၤတၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်မနုၤလၢဘၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤလုၢ်ဘၢအီၤခီဖျိ Medicaid ဒီးတၢ်မနုၤလၢတၢ်အုၣ်ကီၤလုၢ်ဘၢအီၤခီဖျိ Medicare အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. UnitedHealthcare တၢ်တိာ်ကျဲၤခံမံၤပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်မၤသကိးတၢ်ကွၢ်ထွဲ န့ၣ်လီၤ.* တၢ်ဝဲန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဖးဒိၣ်တခါဖဲလၢနမၤသကိးတၢ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်, ကသံၣ်သရၣ်လီၤဆီဒီးတၢ်မၤစၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲအကလုာ်ကလုာ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဒီးမၤညီထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်အိၣ်မူအါမးလၢပှၤကွၢ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်ဖိဒီးကရၢဖိတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်န့ၢ်ဘျုး, တၢ်အက့ၢ်ဂီၤလီၤဆီဒီး/မ့တမ့ၢ် တၢ်ပိးတၢ်လီလီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်ခီဖျိတၢ်တိာ်ကျဲၤ/လီၢ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်စူးကါတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ကပာ်ကွံာ်တဖၣ်.
^{1, 2}www.cdc.gov/media/releases/2018/p0816-disability.html
³တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢခါဆူညါပှၤအိၣ်ဒီးနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤတဖၣ်အဂီၢ်, (The Arc)